Secondant: Elke haven heeft een eigen kwetsbaarheid voor corruptie
Criminele organisaties infiltreren in havenbedrijven en douane, door omkoping of chantage van personeel. Europese autoriteiten werken steeds nauwer samen om deze corruptie aan te pakken. Onlangs is het door de EU gefinancierde project Poseidon afgerond, dat zich richtte op het verbeteren van acties tegen corruptie in de maritieme sector, met speciale aandacht voor de grote havens. Halima Guelai, onderzoeker aan de Universiteit Gent, vertelt erover in Secondant.
Corruptierisico’s
Het onderzoek beschrijft de vier belangrijkste corruptierisico’s. De focus lag daarbij op containers, want die komen veel voor in de georganiseerde criminaliteit. Guelai: “We zien dat bulk nu toeneemt, goederen worden ook gesmokkeld in een grote voorraad steenkool.”
Daarnaast hebben de onderzoekers ook risicofactoren geïdentificeerd met een indirecte impact, zoals de grootte van de haven, het wettelijk kader, samenwerking tussen de partijen of de economische mogelijkheden binnen de havens.
Mens vormt kwetsbaarheid
De mens vormt een grote kwetsbaarheid, personeel kan worden omgekocht of onder druk gezet. En hoewel sociale gemeenschappen rondom de havens een grote kracht kunnen zijn, kan dat ook de verkeerde kant opgaan. Immers, bonafide werknemers kunnen worden aangenomen in aan de haven gerelateerde bedrijven, maar ook malafide. Ten slotte kan er ook op politiek niveau corruptie spelen, vooral op het niveau van inkoop en aanbestedingen.
Elke haven is uniek
Gezamenlijk in actie komen om op Europees niveau de corruptie in de havens te bestrijden, is nog helemaal niet zo eenvoudig, benadrukt Guelai. Elke haven is uniek en brengt andere kwetsbaarheden met zich mee. Zo zijn de havens van Antwerpen en Brugge in 2022 samengevoegd, maar deze twee havens betekent ook twee verschillende politiediensten en openbaar ministeries. Guelai: “Dat bemoeilijkt de communicatie en de screening van personeel.”
Project Poseidon
Het project Poseidon (Ports United Against Corruption) liep van maart 2023 tot maart 2025. Het project trachtte overheidsstakeholders samen te brengen om bestaande hiaten in het onderzoek naar corruptie in havens op te vullen en aanbevelingen te ontwikkelen voor een gericht havenintegriteits-/risicobeoordelingsinstrument.
Het project hielp verder de betrokken havens om gezamenlijk vastgestelde kwetsbaarheden aan te pakken en goede praktijken uit te wisselen. Binnen Poseidon werken 6 havensteden uit 5 landen samen: Antwerpen-Brugge, Rotterdam, Venetië, Algeciras, Cartagena en Piraeus.