Seksuele uitbuiting in VR: in de schoenen van een slachtoffer

Een virtual reality-bril waarmee je in de schoenen stapt van een slachtoffer van seksuele uitbuiting. Van geronseld worden tot zelf ronselen, je maakt het allemaal levensecht mee in de VR-training seksuele uitbuiting van VRROOM. Het doel is om naast de VR ervaring ook een training over signalering te geven.

In 2019 is het idee voor de VR-ervaring ontstaan. Dat kwam vanuit Jade Bulder en Catharina Spannenberg van het Zorg- en Veiligheidshuis Groningen (ZVHG). Tijdens Serious Request in 2019 werd een mensenhandel situatie live gespeeld door acteurs en zij zagen dat de mensen meer onthielden en het beter snapten. “Als je persoonlijk geraakt wordt, dan onthoud je iets beter. Dat is anders dan bijvoorbeeld met een PowerPoint”, stelt Spannenberg.

De VR-ervaring wordt niet per se toegepast als enig trainingsmiddel, maar is een toevoeging aan de gehele training voor verschillende groepen. Spannenberg ziet dit ook terug. “We horen van professionals die lang in het vak zitten en te maken hebben met mensenhandel, dat ze weer teruggaan naar het gevoel hoe erg het is voor een slachtoffer, in plaats van direct beroepsmatig naar de situatie te kijken. Dit geldt voor zowel politie als hulpverleners.”

Ervaren seksuele uitbuiting

Spannenberg hoopt dat docenten ook de VR-ervaring kunnen doen. “We merken bij het onderwijs wel dat ze weten dat het dichtbij is, maar om daar iets mee te doen wordt als heel lastig ervaren.” Het product is gemaakt voor professionals, omdat ze merken dat de impact bij burgers vele malen groter is, voornamelijk omdat de wereld van seksuele uitbuiting ver van hen afstaat. Daarom kan de VR-ervaring voor burgers wellicht te heftig zijn als eerste kennismaking met seksuele uitbuiting. De sessie is zo gestructureerd dat de ervaringen direct besproken worden.

Deze VR-ervaring voor professionals  is gemaakt door VRROOM, ontwikkelaar van VR-ervaringen en kwam tot stand in samenwerking met ZVHG en partners als OM, RIEC en hulpverleners. Om tot een realistisch beeld te komen, is ZVHG met deze groep een brainstormproces begonnen. Naast het verzamelen van alle kennis van de professionals, spraken Jade en VRROOM ook met een slachtoffer van mensenhandel.

“Op basis van deze sessies begon VRROOM met het ontwikkelen van de VR-ervaring. In een proces van bijstellen, doorontwikkelen en wijzigen, zijn we tot dit product gekomen”, vertelt Spannenberg.

Reacties na de VR-ervaring seksuele uitbuiting

Al verschillende instanties hebben deze VR-ervaring beleefd. Zo heeft bijvoorbeeld oud-minister Ferdinand Grapperhaus tijdens de proefperiode de bril opgehad en medewerkers van de politie en het Openbaar Ministerie. Ondertussen hebben ook verschillende regio’s in Nederland de VR-ervaring aangeschaft en gebruiken deze voor het trainen van professionals in de eigen regio.

De begeleiding die meekomt tijdens de VR-ervaringen ziet verschillende reacties van deelnemers. Zo vinden politieagenten het vaak vervelend dat ze niet kunnen zien wat er achter hen gebeurt. “De lichaamstaal toont wat het met mensen doet, ook al ontkennen ze dit naderhand en zeggen ze dat ze er niks aan vonden en het helemaal niet spannend was.” Maar er zijn ook mensen die terugslaan of terugschelden. Vooraf geeft VRROOM de mogelijkheid om de bril halverwege af te zetten. Dit omdat ze niet weten wat iemand persoonlijk heeft meegemaakt.

Een aantal medewerkers van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) heeft ook deze VR-ervaring gehad. Ze kregen de mogelijkheid om in de wereld te stappen van seksuele uitbuiting. Bekijk de video om te zien hoe dat eruitzag:

Accepteer de statistieken, marketing cookies om deze content te bekijken.