Vragen en antwoorden drugstoerisme
Laatst gewijzigd op: 21-11-2024.
Tweejaarlijks wordt in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) een meting gedaan naar het aantal coffeeshops in Nederland en het gemeentelijk coffeeshopbeleid.
De laatste meting is gedaan in 2022. Het streven is om in het najaar van 2024 een nieuwe meting uit te voeren (Kamervragen documenten drugsdossiers, 2024).
In de Aanwijzing Opiumwet van het Openbaar Ministerie zijn de landelijke gedoogvoorwaarden voor coffeeshops vastgelegd. Het ingezetenencriterium is hier onderdeel van.
Voor de gedoogcriteria in de Aanwijzing geldt dat deze leidend zijn voor de strafrechtelijke vervolging. Burgemeesters hebben de autonome bevoegdheid om deze eisen (en eventuele aanvullende eisen) in het lokale beleid op te nemen. Overtreding van deze eisen kan leiden tot bestuursrechtelijke handhaving.
In de praktijk maken de burgemeester, OM en de politie in de lokale driehoek afspraken over de inzet van de (handhavings)capaciteit. Lokaal maatwerk is belangrijk omdat op lokaal niveau de concrete omstandigheden beter kunnen worden meegewogen.
Het handhaven van het ingezetenencriterium is in sommige gemeenten een effectief middel om drugstoerisme tegen te gaan, terwijl andere gemeenten baat hebben bij het niet handhaven (Kamervragen documenten drugsdossiers, 2024; Breuer&Intraval, 2021).
Volgens onderzoek van Breuer&Intraval:
Het (gaan) handhaven van het I-criterium is mede afhankelijk van de ‘beginsituatie’ in een gemeente.
- Als er een hoge mate van overlast is binnen de gemeente, kan het handhaven van het criterium in combinatie met het handhaven van drugsoverlast voor een afname zorgen.
- Als er een mindere mate van overlast is, kan het gevoel van overlast juist toenemen. In de gemeenten waar voorheen geen overlast door drugstoerisme werd ervaren, gingen buitenlandse bezoekers na invoering van he I-Criterium op zoek naar een andere manier om aan softdrugs te komen. Er ontstond zo een illegale markt waarbij drugsrunners en straatdealers in de openbare ruimte drugs probeerden te verkopen aan buitenlandse bezoekers. Hierdoor nam de ervaren overlast bij omwonenden en andere aanwezigen sterk toe ten opzichte van de beginsituatie. De overlast nam weer af nadat de handhaving van het I-criterium werd gestopt.
Onderzoeksbureau Breuer&Intraval concludeert dat de wenselijkheid om het ingezetenencriterium te (gaan) handhaven mede afhankelijk is van de ‘beginsituatie’ in een gemeente. Zowel het wel als het niet handhaven van het ingezetenencriterium kan namelijk leiden tot de gewenste lokale resultaten afhankelijk voor welk probleem het ingezetenencriterium een oplossing is.
Enerzijds kan het (actief handhaven van) I-criterium leiden tot een afname van overlast en het aantal drugstoeristen. Een voorbeeld is de gemeente Sittard-Geleen. Voorheen had de gemeente een grote toestroom aan drugstoeristen, waar veel overlast van werd ervaren. Na het actief handhaven van het criterium, is dit afgenomen.
Anderzijds kan het (actief handhaven van het) I-criterium leiden tot meer overlast door een toename van het aantal straatdealers. Ook het waterbedeffect kan een mogelijk gevolg zijn. Delen van de bezoekersstromen kunnen naar andere nabijgelegen gemeenten (die het ingezetenencriterium niet handhaven) gaan.
De grensgemeenten hebben te maken met een ander type drugstoerisme; in de grensgemeenten komen buitenlandse toeristen vaak één dag naar de Nederlandse gemeente.
In Amsterdam zijn de drugstoeristen langer in de stad en zo heeft de gemeente te maken met andere vormen van overlast. Het beleid in Amsterdam is dus op een ander type toerist ingericht; het beleid uit Amsterdam kan wel bruikbaar zijn voor andere gemeenten.
De Duitse regering heeft een nieuw wetsvoorstel aangekondigd. Cannabisteelt wordt via cannabisclubs mogelijk gemaakt. Deze clubs (maximaal 500 leden) mogen zelf wiet telen en verkopen. Dit mag echter geen commerciële doeleinden hebben.
Wat het effect is van dit nieuwe beleid in Duitsland is nog onbekend en hier kan nog geen uitspraak over worden gedaan.
Lees meer over het nieuwe drugsbeleid op omroepvenlo.nl.