Ga naar de inhoud
Interventie

Last onder dwangsom

Concretisering
Nazorg
Een last onder dwangsom (artikel 5:32 Awb) is een maatregel die kan worden opgelegd aan een persoon of organisatie die een overtreding begaat.

Het houdt in dat de overtreder verplicht is om een bepaalde handeling uit te voeren of juist na te laten. Als de overtreder niet aan deze verplichting voldoet, moet hij een geldbedrag betalen (de dwangsom).

Doel

Het doel van een last onder dwangsom is om de overtreding ongedaan te maken en/of te voorkomen dat deze wordt herhaald. Het geldbedrag van de dwangsom is hierbij bedoeld als stok achter de deur.

De dwangsom dient als middel om de overtreder te stimuleren om zich aan de geldende regels te houden. Er wordt een termijn gesteld waarbinnen de overtreding moet worden beëindigd. Als dit niet gebeurt, zal de dwangsom worden verbeurd (lees: de overtreder moet de dwangsom betalen).

De hoogte van de dwangsom wordt bepaald door de ernst van de overtreding en de potentiële schade of hinder die hierdoor wordt veroorzaakt. Het bedrag kan stijgen naarmate de overtreding voortduurt.

In het geval van een ordeverstoring kan een last onder dwangsom worden opgelegd aan individuele verstoorder, maar ook aan groepen of andere verantwoordelijke partijen die nalaten de benodigde maatregelen te nemen om incidenten te voorkomen.

Rol gemeente

Een last onder dwangsom is een bestuursrechtelijke maatregel die kan worden opgelegd door een bevoegde overheidsinstantie. In principe mogen de meeste overheidsorganen een dwangsom opleggen. In de praktijk zal een overtreder veelal te maken krijgen met de gemeente (college van burgemeesters en wethouders of de burgemeester).

Werkwijze

De werkwijze van een last onder dwangsom is als volgt:

  • Constatering overtreding: Het overheidsorgaan constateert dat er sprake is van een overtreding van een bepaalde regel of voorschrift.
  • Onderzoek en bewijsverzameling: Het overheidsorgaan voert vervolgens een onderzoek uit om de overtreding te bevestigen en verzamelt bewijsmateriaal om de overtreding aan te tonen.
  • Voornemen tot last onder dwangsom: Het overheidsorgaan stuurt een brief naar de overtreder waarin het de overtreding vermeldt en aangeeft voornemens te zijn een last onder dwangsom op te leggen, tenzij de overtreding binnen een bepaalde termijn wordt beëindigd.
  • Gelegenheid tot zienswijze: De overtreder krijgt de gelegenheid om zijn zienswijze op het voornemen tot last onder dwangsom kenbaar te maken. Dit kan schriftelijk gebeuren binnen een bepaalde termijn.
  • Besluit tot opleggen van last onder dwangsom: Na ontvangst van de zienswijze, neemt het overheidsorgaan een besluit of de last onder dwangsom daadwerkelijk wordt opgelegd. Indien het besluit tot oplegging wordt genomen, wordt dit schriftelijk medegedeeld aan de overtreder.
  • Oplegging van de last onder dwangsom: Het overheidsorgaan legt de last onder dwangsom op door middel van een beschikking. Hierin wordt vastgelegd welke overtreding moet worden beëindigd en binnen welke termijn dit moet gebeuren.
  • Betaling van dwangsom: Indien de overtreder de overtreding niet binnen de gestelde termijn beëindigt, moet hij de dwangsom betalen. Dit is een financiële prikkel om de overtreding alsnog te beëindigen.
  • Handhaving: Het overheidsorgaan houdt toezicht op de naleving van de opgelegde last onder dwangsom. Als blijkt dat de overtreding niet is beëindigd binnen de gestelde termijn, kan het overheidsorgaan verdere handhavingsmaatregelen treffen.

Naast een last onder dwangsom, bestaat er ook een preventieve last onder dwangsom Het verschil tussen deze twee maatregelen zit met name in het tijdstip waarop zij worden opgelegd. Een last onder dwangsom wordt opgelegd nadat er een overtreding heeft plaatsgevonden.

Een preventieve last onder dwangsom daarentegen is gericht op het voorkomen van een mogelijke overtreding. Het wordt opgelegd voordat er sprake is van daadwerkelijke overtreding, maar wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat deze zal plaatsvinden.

Meer informatie

Juridische factsheet

De burgemeester heeft de bevoegdheid om een last onder bestuursdwang op te leggen volgens artikel 125, lid 3 van de Gemeentewet, indien deze last dient ter handhaving van regels die hij uitvoert. Conform artikel 5:43 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) mag er geen bestuurlijke boete worden opgelegd als de overtreder al eerder een bestuurlijke boete heeft gekregen voor dezelfde overtreding, of als er een kennisgeving volgens artikel 5:50, lid 2, sub a, is bekendgemaakt.

Grondslag

  • Art. 125 lid 3 Gemw jo 5:32 AWB
  • Art. 125 lid 3 Gemw [Bevoegdheid, tot toepassing bestuursdwang]
  • Art. 5:32 Awb [Last onder dwangsom]
  • Art. 5:43 Awb [Ne bis in idem]

 Omschrijving

Art. 125 lid 3 Gemw: De bevoegdheid tot oplegging van een last onder bestuursdwang wordt uitgeoefend door de burgemeester, indien de last dient tot handhaving van regels welke hij uitvoert.

Art. 5:32 lid 1 Awb: Een bestuursorgaan dat bevoegd is een last onder bestuursdwang op te leggen, kan in plaats daarvan aan de overtreder een last onder dwangsom opleggen.

Art. 5:43 Awb: Het bestuursorgaan legt geen bestuurlijke boete op indien aan de overtreder wegens dezelfde overtreding reeds eerder een bestuurlijke boete is opgelegd, dan wel een kennisgeving als bedoeld in artikel 5:50, tweede lid, aanhef en onderdeel a, is bekendgemaakt.

Ingangsvoorwaarden

Er moet sprake zijn van een overtreding van wet- en regelgeving en het bestuursorgaan wil die overtreding beëindigen.

Voorbeeld cases

De Haarlemse aanpak
Een jongen had een groep op Telegram aangemaakt met de naam ’Rellen Haarlem’. In de Telegram groep had hij ook een foto gedeeld met daarop een concreet tijdstip en plaats. Op de genoemde plek hadden namelijk als eens eerder grootschalige rellen plaatsgevonden (rellen rondom de avondklok). De politie vreesde voor eenzelfde escalatie. De wijkagent heeft toen een gesprek met de jongen gevoerd. De jongen heeft bekend dat hij die oproep heeft geplaats en zou het bericht verwijderen. Het bericht is niet verwijderd en de politie vreesde nog steeds voor escalatie. Om die reden is gevraagd om dit bestuursrechtelijk aan te pakken middels een dwangsom. De last onder dwangsom betrof € 2.500,-. De last strekte zich onder andere tot het verwijderen van de opruiende berichten en het voorkomen dat nieuwe opruiende berichten verspreid zouden worden.

De berichten werden niet verwijderd en daarmee werd niet aan de last voldaan. Het in te vorderen bedrag was vanwege persoonlijke omstandigheden van de jongen gematigd tot € 1.000,- en uiteindelijk betaald door zijn ouders.

Opmerkingen

Let op: er is geen bezwaar gemaakt tegen de last onder dwangsom en invordering. Daarnaast ligt de basis bij deze constructie niet in de APV.

Juridisch gevolg

Invordering bij blijven voortbestaan van de overtreding.

Recht

Bestuursrecht

Route

Burgemeester

Doel

Voorkomen, Stoppen

Gericht op

  • Overtreder
  • Preventief en Repressief inzetbaar