Vooraf beperkingen stellen aan manifestatie of de manifestatie verbieden
De burgemeester kan voorafgaand aan een manifestatie wel voorschriften en beperkingen stellen of, in het uiterste geval, de manifestatie verbieden (Artikel 5 Wom).
Doel
Het doel van de Wet openbare manifestaties is om de bijeenkomsten in goede banen te leiden en de veiligheid en openbare orde te waarborgen.
Rol gemeente
De burgemeester is het bevoegd gezag bij het reguleren van openbare manifestaties. De burgemeester is verantwoordelijk voor het behandelen van vergunningaanvragen en het nemen van besluiten met betrekking tot de organisatie en uitvoering ervan.
De burgemeester heeft de bevoegdheid om aanvullende voorschriften en beperkingen op te leggen aan de organisatoren van een manifestatie, indien dit noodzakelijk is voor de openbare orde, veiligheid of volksgezondheid.
Zo kan de burgemeester bijvoorbeeld een route veranderen, een maximum aantal deelnemers bepalen of bepaalde locaties verbieden voor een betoging of demonstratie. Hij kan ook besluiten om een manifestatie te verbieden als er concrete aanwijzingen zijn dat deze een gevaar vormt voor de openbare orde.
In het uiterste geval kan de burgemeester een manifestatie verbieden. Zo’n verbod is een ultimum remedium en uitsluitend toegestaan indien minder vergaand beperkend optreden onvoldoende uitkomst biedt.
Werkwijze
Artikel 5 van de Wom geeft de basisprincipes en richtlijnen voor het uitoefenen van het recht op betoging en demonstratie in de openbare ruimte. Het waarborgt de vrijheid van meningsuiting en uitingsvormen, maar stelt ook grenzen om de openbare orde, veiligheid en volksgezondheid te beschermen.
Artikel 5 regelt tevens de werkwijze voor het aanmelden van een openbare manifestatie bij de gemeente. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste punten:
- Aanmelding: De organisator moet de openbare manifestatie ten minste 48 uur van tevoren schriftelijk aanmelden bij de burgemeester van de betreffende gemeente. Hierbij moet de organisator de datum, tijd, locatie en aard van de manifestatie vermelden.
- Ontvangstbevestiging: De burgemeester stuurt binnen 24 uur na ontvangst van de aanmelding een ontvangstbevestiging naar de organisator. In deze bevestiging moet de burgemeester aangeven of er aanvullende informatie nodig is.
- Advies politie: De burgemeester vraagt na ontvangst van de aanmelding advies aan de politie over de mogelijke risico’s en noodzakelijke maatregelen in verband met de manifestatie.
- Beslissing burgemeester: Binnen 48 uur na ontvangst van de aanmelding neemt de burgemeester een beslissing over de manifestatie. De burgemeester kan de manifestatie verbieden, beperkingen opleggen of geen bezwaren hebben.
- Bekendmaking beslissing: De burgemeester maakt zijn beslissing zo spoedig mogelijk bekend aan de organisator van de manifestatie. Bij een verbod moet de burgemeester de redenen hiervoor vermelden.
- Bezwaar: Als een manifestatie verboden wordt, kan de organisator bezwaar maken bij de burgemeester. De organisator moet dit bezwaar binnen 24 uur na bekendmaking van het verbod indienen. De burgemeester moet dan binnen 48 uur een beslissing nemen op het bezwaar.
- Rechterlijke toetsing: Als de burgemeester het bezwaar afwijst, kan de organisator naar de bestuursrechter stappen om de beslissing aan te vechten.
De burgemeester kan bij een manifestatie op een openbare plaats uitsluitend beperkend optreden als dat noodzakelijk is:
- Ter bescherming van de gezondheid
- In het belang van het verkeer
- Ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden
Bij dit laatste criterium gaat het uitsluitend om (verwachte) wanordelijkheden van de manifestanten zelf. Als de manifestanten zelf vreedzaam zijn en anderen, bijvoorbeeld vijandig publiek, wanordelijkheden (dreigen te) begaan, dan dient de burgemeester juist politie in te zetten om de vreedzame manifestanten te beschermen.
Meer informatie
- Wet openbare manifestaties
- Toelichting Wet openbare manifestaties
- Handreiking openbare manifestaties, deze handreiking is opgesteld door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
- Handelingsperspectief openbare orde en veiligheid en demonstraties, dit handboek is opgesteld door de NCTV, gemeente Utrecht, gemeente Amsterdam, gemeente Rotterdam, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de politie en het Openbaar Ministerie.
- Handboek Demonstreren ‘Bijkans Heilig’, dit handboek is opgesteld in nauwe samenwerking tussen diverse NGO’s, de OVSE, de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente Amsterdam.
- Demonstreren, een schurend grondrecht?, onderzoek van De Nationale Ombudsman.
- Burgemeester Marcouch besluit tot verbod demonstratie Pegida